Jut:Domande frequente sora la lengua lombarda

De Wiktionary
Lombard Questa pagina del Wikizzionari chì l'è scrivuda in lombard, con la Noeuva Ortografia Lombarda

Come l'è possibil un dizzionari unich per el lombard?[modifega]

Ancaben el Lombard el gh’habìa minga de standard parlad o scrivud, a l’è fad su d’un grup de dialet e 'nfra de lor a gh’è la mutua intelligibilità. De fat in di vari dialet gh’è di parolle poch diverse voeuna de l'altra o, de spess, anca eguai, i quai i gh’avarissen de vesser considerade come di variant de la stessa parolla. Quant al lombard, in sul wikizzionari, l'obietiv l’è quell de trà insema in d'un'unega pagina, tute i variant d’un’istessa parolla ma sutand però a riconosser i diferenze dialetai. Per la lengua lombarda, tute i variante d'una parolla a vegnen de fat misse denter in d’una pagina unega, e per ogni variant el ven specificad el dialet o i dialet. Poeu se fann anca di alter pagine che gh'hann come titol i variant che, a la fin de la fera, inn però domà de redirezzion vers la pagina unega. La procedura per fa quell lavorà chì l’è descrivuda in la pagina che la gh’hà dent la procedura guidada per l’inseriment

Comè che se indichen di dialet diversi dent in una stessa pagina?[modifega]

El titol de la pagina l’è una parolla d’un dialet scrivuda con un grafia pan lombarda (►Help:Grafie acetade). I pagine scrivude con di alter grafie (che sien minga di "redirezzion" Help:Redirezzion) se deven segnalà cont el scrivegh denter {{G}}. Poeu, in la pagina medemma, a gh’è 'na tabella fada aposta per inserì tut i dialet e diverse grafie panlombarde o locai acetade. Per fa minga su un rebellot, te invidom però a doprà soratut i grafie pan lombarde, e tut’al pu a scriver cont i grafie locai doma i dialet per i quai chi grafii là, de norma a inn destinade. Intra i grafie locai la gh’hà un particolar valor storich l’”ortografia milanesa”, assosenn drovada in di temp indree de la letteratura lombarda.

Per indicà i dialet se scriv per esempi {{-MI}} per el dialet milanes o di alter sigle per i alter dialet (per conosser i sigle varda la pagina de ajut sora i dialet). A scriv con quella sintassi chì el ven cread un conligament a la pagina de ajut sora i dialet de manera de podè capìnn mei el significad.

In ogni pagina gh’è dent una tabella fada aposta per indicà tut i vari dialet e i varie grafie. Quant al codes wikitest la soa sintassi predefinida (tabella voeuja de impienì) l’è, per esempi in del cas di nom e di agetiv:

    {| class="wikitable"
    !Singolar!!Plural!!Ortografia!!Dialet
    |-
    |{{NoMILCLASS}}||{{NoMILCLASS}}||{{Milanesa classica}}||?
    |-
    |{{NoSL}}||{{NoSL}}||{{Scriver Lombard}}||-
    |-
    |}

E ‘l so risultad in la pagina l’è:

Singolar Plural Ortografia Dialet
? ? Milanesa classica ?
? ? Scriver Lombard -

La tabella la po e la gh’ha de vesser impienida cont i variant (o ben i manere de scriver) di vari dialet e magara de vesser integrada anca con di alter righe per di alter grafie, minga presenti in la tabella voeuja predefinida.

Per esempi la sintassi:

   {| class="wikitable"
   !Singolar!!Plural!!Ortografia!!Dialet
   |-
   |ti (1)<br>te (2)||vialter (3)<br>violter (4)<br>violtar (5)<br>vus (6)<br>voalter (7)<br>voaltri (8)<br>violtar (9) ||Noeuva Ortografia Lombarda||(1){{-MI}}{{-Lgn}}{{°Pos'c}}{{°Ciav}}<br>(2){{-LC}}{{+CR}}{{-Lagh}}(3){{-MI}}<br>(4){{-LC}}{{-Lagh}}<br>(5){{-Lgn}}<br>(6){{+BG}}<br>(7){{+CR}}<br>(8){{°Pos'c}}<br>(9){{°Ciav}}
   |-
   |ti ||vialter||{{Milanesa classica}}||{{-MI}}
   |-
   |{{NoSL}}||{{NoSL}}||{{Scriver Lombard}}||-
   |-
   |}

la da indree:

Singolar Plural Ortografia Dialet
ti (1)
te (2)
vialter (3)
violter (4)
violtar (5)
vus (6)
voalter (7)
voaltri (8)
violtar (9)
Noeuva Ortografia Lombarda (1)MI-Lgn-Pos'c°Ciav°
(2)LC-CR+Lagh-
(3)MI-
(4)LC-Lagh-
(5)Lgn-
(6)BG+
(7)CR+
(8)Pos'c°
(9)Ciav°
ti vialter Milanesa classica MI-
? ? Scriver Lombard -

Se la pronuncia o la scritura l'è diferenta in d'un quai paes che l'è nò el center principal de la zona dialetal (ò ben la cità che la dà el nom al dialet medesim, o ona cità de magiora importanza, de la gh'è, per esempi Sondri per el Valtelines, Dom per l'Ossolan) se pò meter una nota per mez del 'opzion "p", per esempi {{-MI|p}} (per meter ona nota "(p.)" o ben "in d'un quai paes de provincia", ma stèm nò a indicà el paes, se de nò a vegnarà foeura un casot. L'opzion "p" la se aplica no al dialet de l'alta Valtolina, a quei de passag in fra Cremasch e Cremones, al Valassines, al Laghee, al Trentin Ocidental e quell de la Val Camonica. L'opzion "a"</nowiki> inveci la stà per arcaich / antigh, "a-p" arcaich in d'on quai pes de provincia. De soramaross, in del milanes gh'è anca l'opzion "s", per segnà el sota-dialet parlad di class nobile e zivile in la sozzietà milanesa storega.

{| class="wikitable"
!Singolar!!Plural!!Ortografia!!Dialet
  |-
|lader (1)<br>ladar (2)<br>ladro (3)||lader (1)<br>ladar (2)<br>ladri (3)||{{Noeuva Ortografia Lombarda}}||(1) {{-MI}}<br>(2) {{-MI|p}}<br>(3) ?
|-
|lader||lader||{{Milanesa classica}}||{{-MI}}
|-
|{{NoSL}}||{{NoSL}}||{{Scriver Lombard}}||-
|-
|}

A inn possibile anca dò scerne, per esempi per indicà ona parolla arcaica a Milan ma minga arcaica in d'on quai paes de provincia se po scriver {{-MI|a|p}}

Hoo trovad una parolla, se dis inscì anca in del me dialet ma el me dialet l’è indicad no in la pagina. Se gh'hoo de fa?[modifega]

Modifica la pagina , in particolar sgionta la sigla del to dialet a voeuna di note sgiamò present in la colona “dialet”, quella che la corispond a la manera che ‘l se scriv in del to dialet.

Per savè come modificà una pagina varda ► Come se modifica una pagina.

Per conosser la sigla del to dialet varda la pagina de ajut sora i dialet

Hoo trovad una parolla, se dis in d'una manera compagna in del me dialet, ma gh'è no in la tabella. Se gh'hoo de fa?[modifega]

Modifica la pagina (a tal proposit varda Come se modifica una pagina), in particolar sgionta la noeuva manera de scriver in di colone “Singolar”/”Plural” (o domà in la colona “Parolla” in del caso di Verb, Averb, eccetera) e sgiontà una nota corispondenta in la colona dialet.

Per esempi, se te trovet la pagina che la gh'hà 'me nom "gaina" scrivuda in dialet milanes e la gh'hà denter la tabella con la sintassi

   {| class="wikitable"
   !Singolar!!Plural!!Ortografia!!Dialet
   |-
   |gaina||gainn||{{Milanesa classica}}||{{-MI}}
   |-
   |{{NoSL}}||{{NoSL}}||{{Scriver Lombard}}||-
   |-
   |}

che la da indree

Singolar Plural Ortografia Dialet
gaina gainn Milanesa classica MI-
? ? Scriver Lombard -


e te voeulet met dent la parolla “gallena” in dialet dialet laghee e "gallina" in dialet bergamasch, sgióntegh el codes che chinscì l'è insegnà in ross:

    {| class="wikitable"
    !Singolar!!Plural!!Ortografia!!Dialet
    |-
    |gaina||gainn||Milanesa classica||'''[[Jut:Dialet|MI<sup>-</sup>]]'''
    |-
    |gaina (1)<br>gallena (2)<br>gallina (3)||gaine (1)<br>gallene (2)<br>galline (3)||Noeuva Ortografia Lombarda||(1) {{-MI}}<br>(2) {{-Lagh}}<br>(3) {{+BG}}
    |-
    |{{NoSL}}||{{NoSL}}||{{Scriver Lombard}}|| -
    |-
    |}

indove {{-Lagh}} l’è la sigla del dialet laghee e {{+BG}} la sigla del dialet bergamasch (►Help:Dialet). Se i dialet a inn pussee te podet scriver el codes in manera pussee curt con el modell "{{dial|}}" (varda i istruzzion del modell dial).

El risultad l’è:

Singolar Plural Ortografia Dialet
gaina gainn Milanesa classica MI-
gaina (1)
gallena (2)
gallina (3)
gainn (1)
gallene (2)
galline (3)
Noeuva Ortografia Lombarda (1) MI-
(2) Lagh-
(2) BG+
? ? Scriver Lombard -

Per la gestion di italianismi varda ► Wikizzionari:Italianismi

Quand che t'hee finid, se la gh'è nananmò, derva una pagina che la rimanda la parolla noeuva vers la pagina che la gh'è sgiamò, quella indove t'heet impienid la tabella, in quell caso chì “galena” vers “gaina”. Per dervì la pagina vagh adree a la procedura de inseriment guidad.

Se inveci la pagina la gh’è sgiamò, per esempi perchè la gh'hà denter el contegnud de l'istessa parolla in alter lengov, sgiontegh a la pagina el codes per fa la redirezzion a ciapàll de la pagina de ajut fada a posta. Ricordess che quell che l’è scrivud infra <!-- e --> l’è domà un coment, cioè di indicazzion che te servissen per spiegatt cosa l’è che te gh’heet de fa e i gh’hann minga de efet sora la pagina final.

Se inveci la pagina la gh'hee sgiamò ma la gh'hà dent proppi la toa parolla, varda ►Help:Come unì i vos lombarde, e poeu sostutuìssen el contegnud in lombard con la sintassi de la redirezzion (ciapada semper la pagina de ajut fada a posta.

Come sgiontà l'ortografia Scriver Lombard a ona voc che 'l sò titol l'è in Noeuva Ortografia Lombarda o viceversa[modifega]

Inanz de tut se completa la tabella a scriver la parolla inscambi de {{NoSL}}

Poeu:

  • Se in Scriver Lombard la parolla la se scriv a l'istessa manera de la Noeuva Ortografia Lombarda te gh'hee de mudà el templeit {{NOL}} che 'l stà in la riga del templeit "{{pn}}" in {{NOL/SL}} (se l'è istess domà al singolar {{NOL/SL|s}}). Se te 'l fee nò la parolla l'andarà minga dent in la lista di parolle in Scriver Lombard.
  • Diversament se a se scriv in d'on'altra manera te gh'hee de tirà in pee ona pagine de redirezzion de la parolla scrivuda in Scriver Lombard ver la pagina che 'l so titol l'è in Noeuva Ortografia Lombarda.

La sgionta de la Neouva Ortografia Lombarda a ona pagina in Scriver Lombard l'è compagna ma con NOL inscambi de SL e SL inscambi de NOL.

Hoo trovad una parolla, ma in del me dialet la se dis in d'una manera del tut. Cossa gh'hoo de fa?[modifega]

La parolla in del to dialet l'è diversa del tut e donca l'è a bon cunt un'altra parolla e la po vesser minga considerada una varianta de la parolla sgiamò presenta (per esempi seggia e sidell inn do parolle diverse anca se indichen l'istess oget). Te gh'heet de inserì una parolla noeuva in deperlee, vàgh adree a la Pagina de inseriment guidad

El lombard el gh'hà on frach de ortografie, qual grafia se droeuva in del wikizzionari?[modifega]

I pagine del wikizzionari i gh'hann de vesser scrivude con voeuna di ortografie panlombarde acetade.


Se te seet minga bon de drovai te podet droeuvà on'ortografia diversa ma ten in cunt che l'è ona roba provisoria, desgià che un quaivun el gh'avarà de passà dent per voltà in voeuna di ortografie panlombarde acetade. Donca te gh'heet de fànn segnal cont el scriver " {{G}} " in la part alta del codes de la pagina.

A scriver inscì denter in del codeswiki:

{{G}}

in la pagina el comparirà inscì:

e la pagina l'anadarà denter in de la lista di pagine de voltà in d'una grafia panlombarda

In di traduzzion d'ona lengua foresta che dialet e che ortografia gh'hoo de drovà?[modifega]

Te podet drovà qualsessia dialet basta che t'el fee coi ortografie panlombarde acetade. Te gh'hee de separà i sinonim per mez d'una virgola (,) e i variant dialetai e ortografiche per mez d'una sbarra de travers (/). De fianch de ciascheduna di traduzzion de gh'heet de indicà la grafia che t'hee drovad con "{{nol}}" per la Noeuva Ortografia Lombarda, "{{sl}}" per la Scriver Lombard, "{{nol/sl}}" per tucc do. Esempi: el wikicodes per la vos "anar" de la lengua catalana:

== {{-ca-}} ==
{{-verb-|ca}}
{{pn}} <!-- specifica "riflessiv" s'a l'è un verb riflessiv -->
# [[andà]]{{nol}} / [[indà]]{{nol}} / [[nà]]{{nol}} /[[andar]]{{sl}}

el dà indree

Verb

anar

  1. andà (NOL) / indà (NOL) / (NOL) / andar (SL)

El titol d'ona vos l'è scrivud in d'on'ortografia e mi voeuli drovà on'altra ortografia acetada per scriver i definizzion, cossa gh'hoo de fà?[modifega]

L'è assee che de poeu de la definizzion te scrivet "{{defNOL}}" che 'l dà indree " (grafia: NOL )" se t'hee drocad la Noeuva Ortografia Lombarda opur "{{defSL}}" che 'l dà indree " (grafia: SL )" se t'hee drovad la Scriver Lombard. Te podet anca indicà el dialet se l'è diferent de quell del titol de la vos (varda i istruzzion del modell "defNOL" o i istruzzion del modell "defSL".

El titol d'ona vos l'è scrivud in d'on dialet e mi voeuli drovà on alter dialet per scriver i definizzion, cossa gh'hoo de fà?[modifega]

Varda semper i istruzzion del modell "defNOL" o i istruzzion del modell "defSL".